Ministerstwo Sprawiedliwości staje przed dylematem dotyczącym przyszłości tego, jak będą prowadzone sprawy frankowe. W centrum rozważań znajduje się decyzja, czy utworzyć drugi wydział frankowy w Warszawie, czy raczej rozdzielić te sprawy frankowe pomiędzy inne wydziały cywilne i gospodarcze sądu. Głównym celem jest przyspieszenie postępowań, co jest szczególnie istotne w kontekście obecnej sytuacji w Sądzie Okręgowym w Warszawie, który zyskał popularność wśród kredytobiorców frankowych.
W celu usprawnienia systemu podjęto już konkretne kroki, takie jak zwiększenie liczby stanowisk asystenckich o 9 nowych etatów. Aktualnie prowadzone są również prace koncepcyjne nad wyodrębnieniem spraw związanych z powództwami banków oraz nad wdrożeniem digitalizacji procesu wpływu i wymiany dokumentów. Te działania mają na celu zwiększenie efektywności procesu wydawania wyroków w sprawach frankowych w Warszawie.
Mimo że sytuacja w sądach warszawskich nie jest beznadziejna, ponieważ prawomocne wyroki często zapadają w czasie krótszym niż 2,5 roku od momentu wniesienia pozwu, Ministerstwo Sprawiedliwości dąży do dalszej optymalizacji i przyspieszenia procedur. Jest to priorytet, aby jeszcze bardziej usprawnić rozpatrywanie spraw frankowych i spełnić oczekiwania kredytobiorców.
Sprawy frankowe mają przyspieszyć — dzięki reformie wydziału frankowego
Od trzech lat w Sądzie Okręgowym w Warszawie działa specjalny Wydział Frankowy, który zajmuje się sprawami dotyczącymi kredytów indeksowanych i denominowanych do walut obcych. Wydział ten, liczący 150 pracowników, w tym 32 sędziów, 2 referendarzy, ponad 20 asystentów sędziowskich oraz kilkudziesięciu urzędników, stanowi kluczowy element w rozwiązywaniu sporów kredytowych.
Pomimo zmniejszenia tempa napływu nowych spraw po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, sędziowie z Wydziału Frankowego nadal prowadzą równolegle około 1500 spraw. To stanowi duże obciążenie i wyzwanie dla kadry sądowej.
Ministerstwo Sprawiedliwości, wraz z pełnomocniczką ds. ochrony praw konsumenta, dostrzega problemy, z jakimi boryka się Wydział Frankowy. W odpowiedzi na te trudności zwiększono liczbę etatów asystenckich. Niemniej jednak, przewodniczący wydziału, SSO, podkreśla potrzebę wzmocnienia kadry sędziowskiej o co najmniej 20 nowych orzeczników.
Jednym z poważnych wyzwań jest brak chętnych do pracy w tym wydziale oraz częste prośby sędziów o przeniesienie. Rozważane jest delegowanie sędziów z innych jednostek, jako alternatywne rozwiązanie.
Ministerstwo rozpatruje także możliwość utworzenia drugiego wydziału specjalizującego się w sprawach frankowych lub przekierowywania tych spraw do innych wydziałów cywilnych i gospodarczych. Jednak takie rozwiązanie może wydłużyć czas trwania postępowań, ponieważ sędziowie niezaznajomieni z tematyką kredytów mogliby być dodatkowo obciążeni innymi sprawami. Specjalizacja sędziów w Wydziale Frankowym przynosi bowiem korzyści, co widać w szybkim tempie orzekania.
Podjęte kroki, takie jak zwiększenie liczby etatów asystenckich, są krokami w dobrym kierunku, lecz konieczne są dalsze działania. Efektywne rozwiązywanie spraw frankowych pozostaje priorytetem, wymagającym zarówno zwiększenia liczby sędziów, jak i potencjalnej reorganizacji struktury sądów.
Rozwiązaniem może być digitalizacja
Ministerstwo Sprawiedliwości planuje wprowadzenie programu pilotażowego digitalizacji akt w Wydziale Frankowym Sądu Okręgowego w Warszawie, co ma na celu przyspieszenie rozpatrywania spraw poprzez przekształcenie obszernej dokumentacji w formę cyfrową. Sprawy frankowe generują setki stron akt, które prawnicy muszą fizycznie przeglądać w czytelniach sądowych, co jest czasochłonne i logistycznie skomplikowane. Digitalizacja ułatwi elektroniczną wymianę pism między stronami oraz przyspieszy pracę sędziów i administracji sądowej. Docelowo ma to umożliwić elektroniczne składanie pozwów i pism procesowych, wymagając rozbudowy portalu informacyjnego sądów lub wdrożenia nowego systemu informatycznego.
Eliminacja kontrpozwów składanych przez banki o waloryzację i wynagrodzenie
W sądach na obszarze kraju nadal istnieje duża liczba spraw dotyczących roszczeń banków o wynagrodzenie i/lub waloryzację kapitału, co stanowi znaczący odsetek wszystkich postępowań związanych z kredytami waloryzowanymi kursem franka. Przykładowo, w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga odsetek tych spraw wyniósł około 40%.
Ostatnie wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości jednoznacznie stwierdzają bezpodstawność roszczeń banków o wynagrodzenie, a Sąd Najwyższy w Polsce poparł tę decyzję w swojej uchwale z dnia 25 kwietnia 2024 roku. Ponadto TSUE w styczniu 2024 roku odrzucił prawo banków do waloryzacji sądowej kapitału. W rezultacie banki masowo wycofują się z powództw o wynagrodzenie i waloryzację.
Jednakże, mimo tych wyroków, sądy nadal borykają się z obciążeniem tego typu sprawami, szczególnie gdy pozwy obejmują również zwrot kapitału kredytu. W związku z tym Ministerstwo Sprawiedliwości zleciło Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości opracowanie rozwiązania, które umożliwiłoby usunięcie z sądów spraw z powództwa banków. Taka inicjatywa powinna również przyspieszyć procesy rozstrzygania spraw dotyczących unieważnienia wadliwych kredytów.